Divide et Impera

Verdeel en heers.
De woorden verdeel en heers – in het Latijn divide et impera – zijn afkomstig uit de Griekse Oudheid. De uitspraak wordt toegeschreven aan Philippus II van Macedonië, bekend als de vader van Alexander de Grote. Hij gebruikte verdeel en heers als politieke strategie om de macht te behouden. Hij deed dit door Griekse stadstaten, ofwel poleis, tegen elkaar uit te spelen. Dit op een tactische manier. Bepaalde gebieden, regio’s of concurrenten krijgen bij verdeel en heers meer rechten dan andere gebieden of personen. Hierdoor ontstond er geen bondgenootschap tussen die partijen en kon de derde groep, de heersende partij, verder gaan met hun plannen. Romeinse keizers, maar ook de Katholieke Kerk waren bekend met dit uitgangspunt en pasten het regelmatig toe.

Vraag en aanbod

Iemand die Corona krijgt en al een onderliggende aandoening heeft, vraagt veel zorg. De vraag naar zorg neemt daardoor toe. Door de besluitvormers en de media (die helaas inmiddels alles wat de besluitvormers roepen klakkeloos overnemen en daarmee ernstig tekort schieten in hun rol) wordt gesteld dat er zoveel Corona zieken zijn dat de IC’s overvol raken en als gevolg daarvan de reguliere zorg afgeschaald moet worden. Het Corona virus wordt als een killervirus en volksvijand nummer 1 gebracht en als schuldige aangewezen. Terwijl een virus niet schuldig kan zijn. De vraag is overigens of schuld überhaupt bestaat, maar dit terzijde. De besluitvormers doen het voorkomen dat de vraag naar zorg als gevolg van het virus ongelofelijk is toegenomen. Het wordt dus verkocht als een ‘vraag probleem’. Terwijl een ruimere kijk op dat wat gebeurt een heel ander beeld schetst.

Een beeld van een aanbod probleem. Het aanbod van zorg en dus ook het aanbod van IC bedden, is de laatste jaren enorm afgenomen. Wegbezuinigd. Misschien wel onverantwoord verminderd. Zodat de zorg geen pieken meer aan kan. En pieken zijn er regelmatig. Nu vanwege het Coronavirus, dat er voor zorgt dat mensen die al over een ernstig verminderde weerstand beschikken, IC zorg nodig hebben. Die er niet meer voldoende is. Omdat er zo nodig bezuinigd moest worden.

In 2018 was er een flinke piek in het aantal griep slachtoffers, die de IC toen ook al enorm onder druk zetten. Dat was in de zorgwereld een spannende tijd. Er werd destijds echter weinig tot geen ruchtbaarheid aan gegeven. Niet door politici en niet door de media. Besluitvormers keken wel uit. Daar ruchtbaarheid aan geven zou de ernstige gevolgen van de bezuinigingen bloot gelegd hebben. En hoe krijg je dat verantwoord?

Politieke verantwoordelijkheid en kwetsbaarheid

Het Coronavirus heeft geen rekening gehouden met de politieke kwetsbaarheid rondom de verantwoordelijkheid voor de zorg. En zal dat ook nooit doen. Omdat een virus geen denkend wezen is dat weloverwogen handelt. Ook al geven besluitvormers de indruk dat dit wel zo is.

Zou het zo kunnen zijn dat de besluitvormers, de verantwoordelijken voor de bezuinigingen, een andere strategie moesten kiezen? Zijn er daarnaast wellicht meer onjuiste beslissingen met vergaande en schadelijke gevolgen genomen die beter buiten beeld kunnen blijven? Een strategie die er voor zou zorgen dat er geen verantwoordelijkheid voor de bezuinigingen op de zorg en andere besluiten genomen zou hoeven te worden? Hoe doe je dat? Door een vijand te zoeken. Een vijand die afleidt van dat wat er werkelijk aan de hand is. De minimale zorg is niet het probleem. Nee, het killervirus is de oorzaak. Om het aanbodprobleem buiten beeld te houden, moet dus het strijden tegen het virus met alle dodelijke gevolgen in stand gehouden worden. De vraag moet gevoed worden. Het aantal besmettingen moet dus blijven toenemen. Er mag geen discussie ontstaan over de verminderde zorg. Daarom wellicht maatregelen die gegarandeerd tot andere discussie leiden? Mondkapjes, 1,5 m afstand, social distance, horeca dicht, avondklok en meer van dat soort gekkigheid? Daar gaat het nu over.
En over de vakantie van de Koning. Is Willem-Alexander echt van het kabinetsadvies afgeweken? Of was het kabinetsadvies: “Ga maar”. Ieder weldenkend mens kon voorzien dat de Koninklijke trip tot tumult zou leiden. Wie zag het komende tumult over het hoofd? Of erger nog: wie zag er voordeel in het tumult dat zou gaan ontstaan? Het kabinet? De Koning? Wie het weet mag het zeggen.

Er wordt in ieder geval weinig meer gepraat over de verantwoordelijkheid voor het gebrek aan aanbod van zorg en andere ingrijpende besluiten. En de gevolgen en oorzaken daarvan.

Alles wat nu speelt heeft inmiddels gezorgd voor polarisatie in de maatschappij. Mensen gaan onderling rollend over straat. De besluitvormers blijven buiten beeld. Verheffen zich boven het volk en doen rondom polarisatie een ruime duit in het zakje. Noemen anders denkenden asociaal. De minister-president zegt dat er bepaalde groepen “hun bek moeten houden”. En hij vindt dat er een eind moet komen aan de maatschappelijk discussie. Die discussie, die er juist voor moet zorgen dat een democratie levend blijft en maakt dat besluitvormers attent blijven. De huidige manier van leidinggeven zou zo maar een vorm van Divide et Impera, verdeel en heers, kunnen zijn.

Uitnodiging

Een uitnodiging aan iedereen: laat je niet tegen elkaar uitspelen. Blijf waarnemen en zelfstandig oordelen. Waarbij het helpt de huidige crisis niet alleen vanuit de vraagkant, maar ook vanuit de aanbodkant te bekijken. Daarbij komt dat het maar de vraag is of de huidige crisis door het virus of door de buitenproportionele maatregelen veroorzaakt is.

En als je een gewogen keuze maakt die voor jou juist is, respecteer dan ook anderen die een andere keuze maken. Geef ieder mens de ruimte zijn of haar eigen verantwoordelijkheid te dragen. Neem echter ook liefdevol je eigen ruimte in. Ook al wordt je raar aangekeken. Want onjuist is onjuist. Ook al gedraagt iedereen zich zo. Juist is juist ook al doet niemand het zo. Dat dit lastig is, weet ik. Als je afwijkt van het collectieve normpatroon word je al snel buitengesloten. Durf jezelf de vraag te stellen wat jou het meeste dient: door anderen buitengesloten worden of jezelf buiten jezelf sluiten. Waarmee ik bedoel dat je niet bij jezelf en je keuzes blijft, maar je aanpast aan de omgeving.

Om misverstanden te voorkomen: ik zeg niet wat jij te kiezen hebt. Elke keuze is namelijk juist. Vergeet hierbij niet je keuze te baseren op een liefdevolle samenwerking tussen je verstand en je ziel.

Iedereen

Met iedereen bedoel ik om te beginnen de besluitvormers en alle mensen die de besluitvormers controleren zoals de leden van Tweede en Eerste  Kamerleden. Niet te vergeten de Koning die wetgeving uiteindelijk ondertekent.

Aan de media : doe je plicht. Ga op onderzoek uit op basis van juiste informatie en niet alleen op gegevens die door of namens de overheid verstrekt worden. Kijk verder dan je door de overheid gestuurde neus langs is. Ben- zoals het eens was – weer de luis in de pels van bestuurders.  Maar ook de Raad van State die als onafhankelijk adviseur van de regering haar rol kritisch heeft in te vullen, nodig ik uit zich niet te laten leiden door politieke druk en de waan van de dag die draait om het aantal besmetting. Dag record na dag record.

De rechterlijke macht die vastgestelde maatregelen toetst. Lagere bestuursorganen zoals Burgemeesters en gemeenteraden. Neem je verantwoordelijkheid en dans niet als vanzelfsprekend naar de pijpen van de hogere besluitvormers. Toon lef. Zorg dat je geen papagaai wordt.

Niet te vergeten de dienaren van de overheid, de ambtenaren dus. Blijf kritisch en adviseer onafhankelijk. Waarmee ik bedoel dat je adviseert wat juist is voor allen die je dient. Niet slechts voor een beperkte groep. Richt je adviezen niet op de grillen van de besluitvormers en dat wat zij willen horen.

En mocht je in gewetensnood komen, ga er dan over in gesprek. Onderzoek wat je kunt doen om je rol als mens te kunnen blijven combineren met je verantwoordelijkheden als functionaris. En lukt dan niet, kies dan. Voor je mens-zijn of voor je rol als functionaris.

Ook een uitnodiging aan iedere inwoner van Nederland. Daar hoor ik zelf ook bij. Neem je verantwoordelijkheid en weeg zelf wat te doen. Volg de ge- & verboden als je zelf onderzocht hebt of ze jou en je omgeving dienen. En niet omdat anderen zeggen en blijven herhalen dat de maatregelen noodzakelijk zijn. Herhaling is overigens een beproefd marketingprincipe. Als je iets maar vaak genoeg roept, is het waar. Zeker als ook de media dat doen. En dat doen ze op dit moment.

Want het zou zo maar kunnen zijn dat de maatregelen inderdaad noodzakelijk zijn. Niet om het virus te bestrijden maar om cruciale fouten uit het verleden te verbloemen. Zeg ik dat dit zo is? Nee. Maar ik sluit het ook niet uit.

Tot slot: Ik heb mijn uitnodiging aanvaard.