Wat is eenzaamheid?

Onderstaande definitie van eenzaamheid is van Prof. De Jong Gierveld :

“Eenzaamheid is het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties. Het kan zijn dat het aantal contacten dat men heeft met andere mensen geringer is dan men wenst. Het kan ook zijn dat de kwaliteit van de gerealiseerde relaties achterblijft bij de wensen.”

Een duidelijke definitie, die zich richt op de het gemis aan sociale relaties.

Een andere kijk op eenzaamheid

Eenzaamheid heeft wat De Roestenburgh betreft een veel bredere betekenis. Vanzelfsprekend spelen sociale relaties of het ontbreken daarvan (zowel kwantitatief als kwalitatief) een rol. Maar het gaat om veel meer. De basis van onze andere kijk op eenzaamheid is het holistisch mensbeeld waar wij van uitgaan. Een mens is in onze ogen veel meer dan alleen een verstand en een lichaam. Er is een derde ongrijpbaar deel dat we de ziel noemen. Zonder een verstandelijke of wetenschappelijke verklaring te willen geven, gaan wij er vanuit dat een mens op aarde is om de ziel te laten ontwikkelen. Dit in een juiste samenwerking met het verstand en het lichaam. Daarnaast kijken wij ook door een systemische bril naar een mens. Op basis van beide uitgangspunten heeft eenzaamheid een andere en noodzakelijke rol voor elk mens. Om de juiste samenwerking tussen ziel, verstand en lichaam te bevorderen, is het nodig (zelfs vereist) dat die drie delen regelmatig tijd met elkaar door brengen. Zonder bemoeienis van buitenaf.  Het is dus onderdeel van je zielsontwikkeling om regelmatig alleen te zijn. Om één met jezelf te zijn. Dus tijd zonder anderen, zodat op die manier de energie naar jezelf kan gaan. Naar je eigen ‘heilige drie-eenheid’. Vanuit systemisch oogpunt bekeken, is eenzaamheid een ingewikkeld onderwerp. Elk mens wil graag ergens bij horen. In die zin zijn wij mensen gewoon kuddedieren. Ergens bij horen gaat vaak ten koste van veel, en soms zelfs ten koste van alles. Ergens bij willen horen, vereist aanpassing. Aanpassing aan de normen en waarden van de omgeving waar je bij wilt horen. Met jezelf aanpassen is niets mis, maar het gaat wel ten koste van je eigen ontwikkeling. En omdat je eigen ontwikkeling doel van je aardse bestaan is, moet tegenover deze vereiste aanpassingen regelmatig sprake zijn van géén aanpassingen. En dat kan helaas alleen als je alleen bent. Niet met anderen samen. Wij noemen dat het menselijk spanningsveld. Enerzijds wil elk mens ergens bij horen. Anderzijds is het volgen van je eigen weg noodzakelijk.

Om die reden knippen wij het woord eenzaamheid.
Een  Zaamheid.
Eén staat dan voor het uitgangspunt dat je als mens één geheel moet worden. De ziel, het verstand en het lichaam moeten op één lijn komen. Een lijn, die een mooie en voor jou als uniek mens, dienende samenwerking tot gevolg heeft. Een samenwerking gericht op de ontwikkeling van je ziel.

Zaamheid staat voor samen.
En dat dan weer op twee manieren.
Het samenzijn met anderen moet regelmatig afwezig zijn. Om ervoor te kunnen zorgen dat het verstand, de ziel en het lichaam écht samen kunnen zijn.

Erbij willen horen

Maar onze maatschappij staat dat niet toe. Je wordt geacht actief te zijn en ergens bij te horen. Zoveel mogelijk. In onze ogen heeft dat te maken met het feit dat in onze maatschappij, de ziel naar de achtergrond verdwenen is. Dit ongrijpbare, maar oh zo belangrijke deel van ieder mens, wordt niet (h)erkend. Er is dus geen aandacht voor. Wel voor het verstand en het lichaam. En vanuit die verstandelijke kijk is eenzaamheid inmiddels in een negatief daglicht komen staan. Natuurlijk zijn er mensen zijn die te weinig sociale contacten hebben. Maar wanneer is er sprake van te weinig? In onze maatschappij bepaal je dat over het algemeen niet zelf, maar vindt de omgeving daar iets van. En jij past je aan…

Hierbij komt dat het onderhouden van sociale contacten alleen door iemand zelf gedaan kan worden. Anderen kunnen dat niet voor je doen. De omgeving kan wel van alles organiseren om het makkelijker te maken met anderen in contact te komen. Maar : wil iemand dat wel? Veel mensen die eenzaam zijn, hebben wel veel mensen om zich heen. Hebben wel sociale contacten. Maar heel vaak gaat het dan om het missen van mensen waarmee zij een leven lang doorgebracht hebben. Contacten met anderen dan degene die gemist wordt, lost helaas dat gemis, dié eenzaamheid niet op!

Gezien het feit dat onze maatschappij het broodnodige samenzijn van verstand, ziel en lichaam verwaarloosd heeft, weten de meeste mensen niet meer hoe ze daarmee om moeten gaan. Het is er gewoon niet. En mensen hebben er dus geen ervaring mee.  Bijna niemand weet meer hoe je zonder sociale contacten (en dat dan vaak ook nog via sociale media ) kunt leven. Mensen komen dan in een overlevingsmodus terecht. En gaan op zoek naar zaken buiten zichzelf. Terwijl er intern werk te doen is.

Eenzaamheid of isolement

De huidige hulpverlening probeert mensen uit hun eenzaamheid en uit hun isolement te trekken. En trekt daardoor mensen vaak weg bij hun zielsontwikkeling. Jammer, want de bedoelingen zijn zo goed. De uitvoering werkt echter averechts. Voor ons ligt de oplossing in het meenemen van mensen in de holistische en systemische kijk op de wereld. Zoals de natuurvolken dat ook deden. In die tijd was er geen sprake van eenzaamheid. Maar mensen waren wel regelmatig alleen. Bezig met zichzelf en hun eigen ontwikkeling. Zonder omgevingsdruk. En de druk die er wel was, was gericht op het regelmatig terugtrekken uit de groep. Alléén zijn. Om met je zielsontwikkeling bezig te kunnen zijn.

Daarnaast is het belangrijk om te praten met mensen over hun verlies. Verliezen worden in onze maatschappij bijna altijd onvoldoende verwerkt. De aandacht voor rouw en de verwerking daarvan is groeiende. Maar meestal wordt de zielscomponent vergeten. Er is aandacht voor de verstandelijke verwerking van een verlies. Te weinig nog voor de verstoringen die in een ziel ontstaan na een verlies.

Dus, beste eenzaamheidsexperts en iedereen die zich met eenzaamheid bezighoudt, verdiep je om te beginnen in het systemisch gedachtegoed. Onderzoek wat een holistisch mens écht nodig heeft en ga op basis daarvan op pad om anderen te ondersteunen. En omdat elk mens een uniek wezen is met een unieke ziel, is het helaas niet mogelijk op basis van een draaiboek, plan van aanpak of een protocol te werken.