Een andere kijk op de lockdown

Voor mij is het schrikbarend te zien hoe onze volksvertegenwoordigers en de media zich voor het karretje van bestuurders met een tunnelvisie laten spannen. De ‘harde lockdown’, die theatraal door de minister president is afgekondigd is hét schoolvoorbeeld van onjuist gedrag, van macht en van de vaardigheid niet ter zake doende argumenten ten grondslag te leggen aan besluiten die de menselijkheid tot in de kern raken. Op zich knap. Ik zou er waardering voor hebben als het niet zo triest zou zijn.

Verantwoordelijkheid

In mijn ogen zijn echter niet alleen de besluitvormers hiervoor verantwoordelijk. Uit ervaring weet ik hoe groot de invloed van de zogenaamde 4e macht, de ambtenaren is. En de deskundigen niet te vergeten. Het lukt bestuurders die iets onjuist door willen duwen, alléén dat voor elkaar te krijgen als het ambtelijk apparaat daaraan meewerkt. En deskundigen adviseren in de richting die een besluitvormer wilt. Als ambtenaren zowel bij de voorbereiding als bij de uitvoering écht hun verantwoordelijkheid zouden nemen, is het voor besluitvormers onmogelijk de samenleving zo te frustreren zoals zij nu doen. Maar het lukt ze wel. Dat zegt dus iets over de rol van  de deskundigen en het ambtelijk apparaat.

Wie heeft welke rol?

Hier raak ik waarschijnlijk een gevoelig punt. Er zullen veel mensen zijn, die vinden dat een ambtenaar een bestuurder moet ondersteunen. Als basis is dat juist. Maar tot welke grens? Voor mij met een respectabele staat van dienst als overheidsdienaar, was en is dat simpel: tot aan de grens van het eigen geweten. De verantwoordelijkheid van iedereen die een baan heeft, gaat verder dan alleen doen wat je opgedragen wordt. Elke medewerker is naast functionaris ook mens. Nee, het is andersom: elke medewerker is éérst mens en daarna werknemer.

Als je systemisch naar de verhouding werkgever – werknemer kijkt, speelt daar met name de kracht ‘rangorde’ een rol. Vanuit rangorde kan een werkgever ‘eisen’ dat medewerkers bepaalde dingen doen. Er zijn echter meer uitgangspunten dan rangorde. Zo speelt ‘plek’ een erg belangrijke rol. Plek gaat over welkom zijn en erbij mogen horen zoals je bent. En daar begint het vast te lopen. Ik geloof er namelijk helemaal niets van dat al die deskundigen, beleidsvoorbereiders, beleidsuitvoerders, communicatiemedewerkers, handhavers en iedereen die op welke manier dan ook betrokken is bij alles wat nu gebeurt, zich gedraagt zoals hij is. Dat hij zich gedraagt zoals het voor hem juist is. Kloppend is. En in lijn met zijn geweten is.
Ik vind het erg boeiend daar naar te kijken.

Een HBS kijk op verantwoordelijkheid

Als je zoals ik Holistisch, Boeddhistisch en Systemisch in het leven staat, ervaar je dat er geen eenduidig antwoord is op de vraag wie waarvoor verantwoordelijk is. Dit omdat elk mens meer is dan een verstand en een lichaam. Er is een derde deel dat niet te grijpen en ook niet te begrijpen is. Ik noem dat de ziel. Met name de ziel zorgt ervoor dat elk mens uniek is. Elk verstand heeft de neiging zich aan te willen passen en te kiezen voor dat wat de omgeving en dan vooral de hogeren in rangorde verkondigen. Dat is nl. altijd de weg van de minste weerstand, omdat je uiteindelijk dan niet ten diepste zelf verantwoordelijkheid hoeft te nemen. Je hebt je zegje gedaan. Gedaan waarvoor je betaald wordt. Daarnaast word je nogal eens met al dan niet met steekhoudende argumenten overruled. Je bent immers lager in rangorde. En dan beste mensen, wordt het spannend. Blijf je op je plek staan? Je volledige plek. Die bestaat uit verstand, lichaam én ziel. Geef je naast je verstand, ook je ziel de ruimte om er te zijn?

Ik nodig iedereen uit eens goed rond te kijken. Hoeveel mensen geven daadwerkelijk hun ziel de ruimte? Hoeveel mensen eisen hun volledige plek op? En kiezen ervoor een systeem te verlaten als hun ziel geen ruimte krijgt?

De ziel zorgt er o.a. voor dat een mens een geweten heeft. Ieder mens voelt, als hij ten diepste durft te voelen, of dat wat hij doet juist is.

En daar wringt de schoen. Verreweg de meeste mensen in onze samenleving, leven op basis van hun verstand. En een verstand baseert zich op dat wat rationeel te verklaren is. En het is rationeel te verklaren dat je uiteindelijk mee gaat in dat wat een hogere in rangorde besluit. Anders ben je immers niet loyaal. Anders neem je je rol niet serieus en ben je ‘onverantwoordelijk’ bezig. Met als toetje: als je niet meedoet, raak je je baan en daarmee je inkomen en vaak status en macht kwijt. Reden genoeg om je ziel geen plek te geven….

Kijk maar eens rond: zo’n beetje iedereen die bijdraagt aan dat wat nu gebeurt, behoudt zijn inkomen en status. Krijgt er vaak nog extra beloning voor ook. Of, wellicht nog erger, krijgt op basis van de maatregelen macht. Waarbij macht iets is dat buiten jezelf ligt. Die er eerst niet was. Zoals een beveiliger die nu ineens op basis van de maatregelen, mensen toegang tot wat dan ook kan ontzeggen. Natuurlijk weet ik dat het de taak van een beveiliger kan zijn iemand de toegang te ontzeggen. Maar op basis waarvan? En wat vindt de ziel van die beveiliger van zijn opdracht? Durft een beveiliger die afweging te maken? Mensen toegang tot wat dan ook ontzeggen, blijft alleen juist voelen als ook de ziel een bijdrage aan dit besluit heeft mogen leveren. Roep ik hiermee beveiligers op tot werkweigering? Nee, natuurlijk niet. Ik roep hen op af te wegen wat zij doen. En bij de afweging de ziel nadrukkelijk te betrekken. Zoals ik iedereen oproep een dergelijke afweging te maken. Wat beste mensen, elke ziel gunt een andere ziel een plek…. Voor een verstand ligt dat helaas vaak anders.

De ziel uitschakelen

Gelukkig lukt het niemand de ziel uit te schakelen. Geen enkel mens kan dat. Een ziel blijft namelijk plek opeisen. Maatschappelijk wordt dat ook wel het geweten genoemd.

Als een ziel, zoals in onze maatschappij nog al eens gebeurt, maar lang genoeg geen ruimte krijgt, lijkt deze verdwenen. Maar is dat niet. De ziel, het geweten blijft bestaan en blijft gelukkig ‘knagen’. Tot aan het moment dat het verstand niet sterk genoeg meer is om de ziel te onderdrukken. En dat gaat elk mens vroeg of laat overkomen. Al is het maar bij het uitblazen van de laatste ademstoot op aarde.

Gelukkig speelt de ziel vaak veel eerder op. Al vanaf het moment dat je meegaat in onjuiste zaken, geeft je ziel signalen. Je voelt duidelijk dat het onjuist is wat je doet of gaat doen. Elk mens voelt dat moment haarfijn aan. Als je durft te voelen. Tsja, maar dan komt het verstand weer. Denken, denken, denken. Geld, status, macht, invloed, erbij mogen horen……en hop, de ziel wordt weer onderdrukt.

En dan komt een moment dat het verstand onderuit gaat. Een moment dat het verstand zijn machtspositie kwijtraakt. Dat gebeurt individueel of als de maatschappelijk macht (die immers op verstand gebaseerd is) wegvalt. Als dat laatste het geval is, zoals in de historie al regelmatig voorkwam, roept zo’n beetje iedereen: ik heb het niet geweten.
Terwijl elk mens een geweten, een roepende ziel heeft. Elk moment van de dag. Bij elk besluit dat je neemt. Maar wat doe je? Geef je de ziel ruimte of niet? Elk mens voelt immers altijd of iets juist is of niet. Jij dus ook. Zeker als je bijdraagt aan dingen die de menselijkheid raken, speelt je ziel, je geweten op.

Ik nodig iedereen uit je bewust te zijn van je ziel. Met iedereen bedoel ik écht iedereen; besluitvormers, volksvertegenwoordigers, ambtenaren, deskundigen, adviseurs, handhavers…… elk mens.

Ben je bewust van je geweten. Heb de moeD er naar te luisteren en op basis van je ziel te handelen en te leven. Ja, er kunnen zeer ingrijpende gevolgen kleven aan het volgen van je ziel. Je wordt vaak uitgekotst, als onverantwoordelijk bestempeld, krijgt het stempel van asociaal, je krijgt geen plek meer en er er wordt je disloyaliteit verweten. Disloyaliteit? Dat klopt volledig. Je bent disloyaal. Aan het onjuiste gedrag van je omgeving. Maar daarmee volledig loyaal aan jezelf, aan je ziel. En als je loyaal bent aan je ziel, ben je als vanzelfsprekend loyaal aan de mensheid. En aan de natuur. Dan gun je elk levend wezen de juiste plek.

Lieve mensen : kies maar. Loyaal aan jezelf of aan je omgeving?

Ik weet uit ervaring dat loyaal zijn aan je ziel verregaande en ingrijpende gevolgen kan hebben. Maar het kan wel degelijk. Het is zelfs simpel. Blijf (bij) jezelf en sla de uitnodiging én de dwang van de omgeving om afstand van je ziel te doen af.

Verschuil je nu en nooit achter ‘ik heb het niet geweten’.Want elk mens heeft een mooie en zuivere ziel en daarmee een geweten.

Jij dus ook.