Intelligentie

Intelligentie is een algemeen begrip uit de psychologie dat een mentale eigenschap beschrijft. Met mentaal wordt dan verstandelijk of geestelijk bedoeld. De menselijke intelligentie wordt gemeten met behulp van zogenaamde intelligentietesten.

In 2007 werd door de hoogleraren Resing en Drenth de volgende definitie bedacht: “Het geheel van cognitieve of verstandelijke vermogens, dat nodig is om kennis te verwerven en daar op een goede wijze gebruik van te maken, teneinde problemen op te lossen die een vast omschreven doel en structuur hebben”. Ofwel intelligentie gaat om de vraag hoe slim of pienter je bent.

Het gemiddelde IQ op de wereld en dus ook in Nederland ligt op 100. Doorgaans wordt een IQ dat tussen de 85 en de 115 ligt gezien als een normaal of gemiddeld IQ. Een IQ dat hoger is dan 115 wordt gezien als een bovengemiddeld IQ. Bij een IQ van 130 of hoger is er sprake van hoogbegaafd. Wanneer het IQ lager is dan 85, dan is er sprake van zwakbegaafd. Heb je een IQ dat tussen de 50 en de 70 ligt, dan heb je een lichte verstandelijke beperking. Tussen de 35 en de 50 is dit een matig verstandelijke beperking en bij een IQ dat onder de 35 ligt spreken we van ernstige verstandelijke beperking.

Intelligentie en het holistisch mensbeeld

Als je uitgaat van een holistisch mensbeeld, bestaat een mens uit drie delen. Een verstand (geest), een lichaam en een derde on-be-grijpbaar deel. Dat deel noemen wij de ziel. De ziel is niet bewijsbaar. Vanuit de ratio bestaat de ziel dan ook niet. Het mooie is dat het ook niet bewijsbaar is dat er géén ziel bestaat.

Intelligentie gaat over het verstand. Over slechts één derde deel van een mens. Dat deel wordt door datzelfde verstand in kaart gebracht via testen, die een relatieve meting uitvoeren. Dat wil zeggen dat de score bepaald wordt ten opzichte van de score van andere mensen in jouw leeftijdscategorie, de zogenaamde normgroep. Zo ontstaat een gemiddelde. Een gemiddelde wordt bepaald door alle metingen, alle waarde van getallen op te tellen en daarna te delen. Als voorbeeld is het gemiddelde van 8 en 10 is 9. Het bijzondere is dat 9 op zich in het verhaal niet voorkomt, maar ontstaat als gevolg van het optellen en delen. Zo gaat het met elk gemiddelde. Iets komt niet voor, maar wordt wel als bepalend weegmiddel gebruikt.

Uniek

Als je uitgaat van een holistisch mensbeeld, betekent dat dat elk mens uniek is. Een uniek verstand (intelligentie), een uniek lichaam en een unieke ziel. Er zijn geen twee mensen hetzelfde. Waarom willen we dan het gemiddelde weten? Waarom willen wij überhaupt weten hoe slim of pienter iemand is? Eén van de redenen is dat een mens dan plaatsbaar is. Plaatsbaar in een hokje. Het voordeel van hokjes is dat je waarden toe kunt kennen aan een hokje: normaal, hoogbegaafd, zwakbegaafd. En dan kun je weer afspraken maken hoe je om kunt/mag gaan met iemand in een bepaald hokje. Deze verstandelijke manier van werken is dodelijk voor de unieke mens. Niet letterlijk dodelijk (alhoewel deze manier van werken daar wel toe kan leiden), maar wel funest voor de persoonlijke groei van een mens.

Intelligentie en jouw plaats in de maatschappij

Je IQ bepaalt voor een groot deel of je wel of niet mee mag doen in de maatschappij. Dit maakt dan ook dat er veel organisaties zich richten op het meten van intelligentie en dat zo’n beetje evenveel organisaties bezig zijn mensen te leren om gaan met dat soort testen. Deze zijn namelijk beïnvloedbaar. Bij veel oordelen over mensen speelt de intelligentie een grote rol. En het zorgt voor het plaatsen van mensen in hokjes. Ik sprak onlangs een psycholoog, die zei zelfs: ‘…zo’n beetje de helft van alle mensen heeft een IQ beneden het gemiddelde. Je moet er toch niet aan denken dat die mensen het in de maatschappij voor het zeggen krijgen….’ Het is nogal wat om zoiets te zeggen. Omdat je hiermee mensen scheidt in plaats van bindt. Vanuit systemisch oogpunt is binden juist gedrag. Daarbij komt dat de intelligentie – hoe slim je bent – niets zegt over de manier waarop je in het leven staat. Je kunt intelligentie inzetten voor puur eigen belang. Voor geld, macht, status of ego. Of je kunt dat wat je verstandelijk te bieden hebt, gebruiken om met anderen samen te werken om gezamenlijk vrede en harmonie na te streven. Hoge intelligentie is dus geen garantie voor juist gedrag. Zo hadden de nazikopstukken die in Neurenberg voor het gerecht kwamen, vrijwel allemaal een flink hoog IQ. Een ander voorbeeld: uit IQ-testen blijkt dat Marc Dutroux verbaal heel intelligent is en dat hij heel hoog scoort in logisch denken. Een hoog IQ zegt dus weinig over de mens als geheel.

Allemaal mooi en aardig, maar bij intelligentie gaat nog steeds slechts over het verstand. Kenmerk van het menselijk verstand is dat dit regie op het leven wil. Het verstand wil bepalen wat er in jouw leven gebeurt. En dat zijn vaak alleen de leuke dingen. Maar beste lezer: er is géén regie op het leven. Welke regie heeft een mens op het feit of het waait? Of dat de zon opkomt? Of dat je ziek wordt?  Het lijkt wel vaak of er regie is. Bijvoorbeeld: gezond eten maakt de kans dat je ziek wordt kleiner. Maar voorkomt niet dat je ziek wordt. En hoe kun je weten of wel of niet ziek geworden zou zijn als je het anders gedaan zou hebben? Natuurlijk weet ik dat de verstandelijke benadering, de wetenschap tot veel in staat is. Maar de dingen waar het in het leven écht over gaat, liggen ver buiten dit bereik.

Dat heeft te maken met het feit dat er naast het verstand die ziel is. En in die ziel spelen bij elk mens een aantal principes, die van grote invloed zijn op het leven. Deze uitgangspunten zitten niet in een verstand. Ze zijn niet pakbaar en niet begrijpbaar. Maar ze zijn er wel. Altijd. Of je het leuk vindt of niet. Deze principes kunnen verstoord raken. Deze verstoringen hebben gevolgen. Vaak grote gevolgen. Deze gevolgen zijn door het verstand waarneembaar. En lijken vaak oplosbaar. Dat klopt. Lijken oplosbaar. De gevolgen zijn vaak voor de korte termijn op te lossen. Of voor de lange termijn te onderdrukken. Met medicijnen bijvoorbeeld. Het gevolg wordt dus aangepakt. Met alle energie die een mens en de hulpverlener in zich heeft. Maar de bron, de verstoringen van één of meerdere systemische uitgangspunten blijft bestaan. Het gevolg komt dus weer terug.

Kennismaken

De uitgangspunten die hierboven genoemd worden, noemen wij de systemische of groepsdynamische principes. Het is onze overtuiging dat als mensen rekening zouden gaan houden met de systemische basisprincipes, er een veel betere wereld zou ontstaan. Dit lijkt misschien allemaal utopisch of zweverig. Maar dat is het niet. Het is een andere kijk op de mens en daardoor op de wereld.

Als je dus zorgen maakt over de huidige wereld en alles wat daarin gebeurt, waarom zou je dan niet eens een kleine investering doen en om te beginnen écht luisteren naar die andere kijk? En afwegen wat JIJ daar van vindt. Welk risico loop je? Wij garanderen je inzichten. Natuurlijk weten wij niet welke inzichten er bij jou gaan ontstaan. Jij bent immers uniek.  Wij weten ook niet of je iets met die inzichten gaat doen. Maar dat er inzichten ontstaan staat als een paal boven water.

Een eerste kennismaking kun je al doen op deze site: systemisch werken. Wil je meer weten, volg dan een workshop. Als je direct de diepte in wilt, volg dan onze achtdaagse opleiding systemisch werken. Je kunt ook kiezen voor een individueel traject waarin wij je meenemen in deze andere kijk. Neem voor de mogelijkheden daarvoor contact met ons op.

Voor welke vorm je ook kiest: je krijgt niet te horen dat de verstandelijke of wetenschappelijke aanpak niet deugt. Dat zou systemisch onjuist zijn. Je wordt meegenomen in een andere kijk. Waar binnen het verstand een minder prominente plek krijgt. En de ziel meer ruimte krijgt. Zo ontstaat een andere kijk op de mens. Dus ook op jezelf en daarmee op de wereld. Wij dagen je hiertoe uit.